آیاسار

از جمله احادیث قطعى که درباره امیر مؤمنان على علیه السلام نقل شده این حدیث است که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله فرموده است:

#علی مع الحق والحق مع علی... .

على با #حق است و حق با على است.

این حدیث از روایات قطعى است که بیش از بیست تن از صحابه آن را روایت کرده اند، از جمله:

امیر مؤمنان على علیه السلام، ابوبکر، ابوذر، عمّار، عبداللّه بن عبّاس، ابو سعید خُدرى، سلمان، ابو ایّوب انصارى، جابر بن عبداللّه، سعد بن ابى وَقّاص، عایشه، اُمّ سَلَمه و... .

این حدیث را بیش از یکصد نفر از حافظان، عالمان و محدّثان اهل تسنن آورده اند که برخى از نامداران و موثّقین آن ها در نظر اهل تسنّن عبارتند از:

1 ـ #تِرمذى با سند خود از امیر مؤمنان على علیه السلام این گونه نقل مى کند که على علیه السلام مى فرماید: رسول خدا صلى اللّه علیه وآله در سخنى فرمود:

رحم اللّه علیّاً، اللهمّ أدر الحق معه حیث دار.

رحمت خداوند بر على باد، خداوندا! حق را بر گرد على قرار ده هر جا که هست(1).

2 ـ #حاکم_نیشابورى این حدیث را با سند خود روایت نموده است. وى پس از نقل آن مى گوید:

این حدیث با شرط مسلم صحیح است ولى مسلم و بُخارى آن را نقل نکرده اند(2).

همچنین با سند خود نقل مى کند که عمره دختر عبدالرحمان مى گوید:

هنگامى که على علیه السلام قصد عزیمت به بصره را داشت به منزل اُمّ سَلَمه، همسر پیامبر صلى اللّه علیه وآله آمد تا با او وداع کند.

اُمّ سَلَمه به او گفت: در سایه حفظ و حمایت خداوند به سفر برو. سوگند به خدا! که یقیناً تو بر حق هستى و حق با توست; و اگر ]فرموده رسول خدا صلى اللّه علیه وآله [نبود و دوست نمى دارم فرمان خدا و رسولش را سرپیچى کنم ـ زیرا که رسول خدا صلى اللّه علیه وآله ما را امر فرموده در خانه هایمان بمانیم ـ به طور حتم همراه تو مى آمدم، امّا به خدا سوگند! کسى را که برتر و عزیزتر از جان من است، پسرم عمر را همراه تو خواهم فرستاد.

حاکم پس از نقل این حدیث ـ که سومین حدیث در این مورد است ـ مى نویسد:

همه این احادیث با شرط مسلم و بُخارى صحیح هستند، گرچه هیچ یک این احادیث را نقل نکرده اند(3).

البتّه ذهبى نیز در این مورد با حاکم هم نظر است.

3 ـ #ابویعلى این حدیث را از ابوسعید خُدرى این گونه نقل کرده است:

همراه عدّه اى از مهاجران و انصار در خانه رسول خدا صلى اللّه علیه وآله و در نزد ایشان بودیم که فرمود:

ألا اُخبرکم بخیارکم؟

آیا به شما خبر بدهم که بهترین شما چه کسانى هستید؟

پاسخ دادند: آرى.

فرمود:

الموفون، المطیّبون، إنّ اللّه یحبّ الحفی التقی.

وفا کنندگان به عهد و پاکیزگان. همانا خداوند تقوا پیشه گانِ نکته سنج را دوست مى دارد.

ابو سعید مى گوید: در این هنگام على بن ابى طالب علیه السلام از آن جا عبور کرد و پیامبر صلى اللّه علیه وآله فرمود:

الحق مع ذا، الحق مع ذا.

حق با این شخص است، حق با این شخص است(4).

4 ـ #بزّار نیز این حدیث را نقل کرده است. وى مى گوید که سعد بن ابى وَقّاص در ضمن صحبت با معاویه به وى گفت: از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله شنیدم که مى فرمود:

علی مع الحق.

على با حق است.

یا حضرتش فرمود:

الحق مع علی حیث کان.

حق با على است هر گونه که باشد.

معاویه پرسید: چه کسى این سخن را از پیامبر شنیده است؟

سعد پاسخ داد: پیامبر صلى اللّه علیه وآله این سخن را در خانه اُمّ سَلَمه فرموده است.

پس معاویه شخصى را نزد اُمّ سَلَمه فرستاد و این موضوع را از وى پرسید.

او در پاسخ گفته بود: آرى، این سخن را پیامبر خدا صلى اللّه علیه وآله در خانه من فرمود...(5).

5 ـ #طبرانى نیز نقل کرده که اُمّ سَلَمه همواره مى گفت:

على بر حق است، هر که از او پیروى کرد از حق پیروى کرده و هر که او را رها نموده حق را ترک کرده است، این پیمانى است که پیش از این گرفته شده است(6).

6 ـ #خطیب_بغدادى نیز با سند خود این حدیث را این گونه نقل کرده است: ابو ثابت مولا ابى ذر مى گوید:

روزى به نزد اُمّ سَلَمه رفتم و او را دیدم که على علیه السلام را یاد مى کند و مى گرید و مى گوید: از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله شنیدم که مى فرمود:

علی مع الحق والحق مع علی ولن یفترقا حتّى یردا علیَّ الحوض یوم القیامة.

على با حق است و حق با على است و این دو از یکدیگر جدا نمى شوند تا آن که روز رستاخیز کنار حوض بر من وارد شوند(7).

7 ـ #ابن_عساکر نیز با سند خویش مانند همین ماجرا را از ابو ثابت نقل کرده است(8).

8 ـ #زمخشرى نیز همین حدیث را همراه با عبارات مهمى افزون بر نقل خطیب بغدادى روایت نموده است. وى چنین مى نگارد:

ابو ثابت از اُمّ سَلَمه اجازه ورود خواست. اُمّ سَلَمه اجازه داد و گفت: خوش آمدى ابو ثابت!

سپس ادامه مى دهد: اى ابو ثابت! هنگامى که دل ها به سوى خواستگاه هاى خود رو کرد دل تو به کدام سو متمایل شد؟

ابو ثابت پاسخ داد: در پى على بود.

اُمّ سَلَمه گفت: توفیق یافته اى. سوگند به آن که جانم در دست قدرت اوست! از رسول خدا صلى اللّه علیه وآله شنیدم که مى فرمود:

#علی_مع_الحق_والقرآن، والحق والقرآن مع علی، ولن یفترقا حتّى یردا علیَّ الحوض.

#على_با_حق و با قرآن است، و حق و قرآن با على هستند و این دو از یکدیگر جدا نمى شوند تا کنار حوض بر من وارد شوند(9).

با توجّه به حدیث اخیر مى توان گفت که این دو حدیث یکى است:

«علی مع الحق والحق مع علی».

و «علی مع القرآن والقرآن مع علی».

همچنین مى توان گفت که هر یک از این دو حدیث عبارت دیگرى از آن یکى است. البتّه حدیث دوم را بسیارى از پیشوایان اهل تسنّن نقل نموده اند که از جمله ایشان حاکم نیشابورى و ذهبى هستند که هر دو آن را #صحیح دانسته اند(10).

(1) صحیح تِرمذى: 5 / 592 حدیث 3714.

(2) المستدرک على الصحیحین: 3 / 134 و 135 حدیث 4629.

(3) المستدرک على الصحیحین: 3 / 129 حدیث 4611.

(4) مجمع الزوائد: 7 / 234.

(5) مجمع الزوائد: 7 / 235.

(6) مجمع الزوائد: 9 / 134 بخش «الحق مع على علیه السلام».

(7) تاریخ بغداد: 14 / 320 شماره 7643.

(8) تاریخ دمشق: 42 / 449.

(9) ربیع الابرار: 1 / 828 و 829 .

(10) المستدرک على الصحیحین: 3 / 124 ح 4628.

#کتاب_فدک_در_فراز_ونشیب ، از صفحه 41 به بعد

تألیف حضرت آیت الله حاج سید علی حسینی میلانی (مدظله العالی)

کپی شده از کانال تلگرامی آیت الله میلانی